Gaziantep Kent Arşivi, Şehrin Geçmişi İle Geleceği Arasında Önemli Bir Köprü
İnsanlık var olduğu günden itibaren bilgiye ihtiyaç duymuş, bilgiyi kaydetmiş, korumuş, saklamış ve aktarmıştır. Yazının bulunması ile bilgi aktarım şekli çağlar boyu değişime uğramış ve bugün içinde yaşadığımız dijital dünyanın koşullarına evirilmiştir. Bilginin ait olduğu çağın koşullarına göre belli ortamlara kaydedilmesi, bu kayıtlı bilgilerin ise saklanması ve korunması gerekliliği arşivciliğin temelini oluşturmuştur. Dünyanın en eski mesleklerinden biri olan arşivcilik, yalnızca idari işlere ilişkin kayıtların kullanımını sağlamamış aynı zamanda bilimsel, sosyal, kültürel ve entelektüel gelişimin başvuru kaynaklarını da hizmete sokarak her dönemde önemini korumuştur.
Literatürde özel arşiv türü olarak yer alan kent arşivleri ise temelde kente ait binlerce yıllık tarihsel ve kültürel mirası gelecek nesillere aktarmak için kurulmaktadır. Bu bakış açısıyla 2016 yılında Gaziantep Büyükşehir Belediyesi bünyesinde Gaziantep Kent Arşivi ve Araştırma Merkezi, kentin geçmişi ile geleceği arasında bir köprü olma misyonu ile kurulmuştur. Merkez, kentin geçmişine ışık tutacak her türlü bilgi ve belgeyi arşivcilik standartları dâhilinde derleme, toplama, koruma, saklama ve erişime açma hedefiyle çalışmaya devam etmekteyiz.
Bir kentin sahip olduğu ortak tarih, kültür, sanat, gelenek, görenek vb. o kentin ortak hafızasını ifade eder. Bu sebeple kent arşivleri ait olduğu kentin kültürel belleğin yansıtıldığı bir bellek kurumu veya hafıza mekânı olarak karşımıza çıkar.
Bir bellek kurumu olan Gaziantep Kent Arşivi ve Araştırma Merkezinde de kentin tarihi, sosyal, ekonomik, idari, kültürel vb. değerlerinin kaydedildiği, kentin hem geçmişini hem de gündelik yaşantısını belgeleyen görsel-işitsel, yazılı, basılı ve elektronik bilgi kaynaklarının yer aldığı; kenti, hafızasıyla bütünleştiren ve kent çalışmalarına akademik olarak da destek veren kurum olarak çalışmaktayız.
Gaziantep Süreli Yayınları, Gaziantep Fotoğraf ve Kartpostal, Gaziantep Görsel-İşitsel, Gaziantep Belgeleri, Gaziantep Harita Plan, Gaziantep Araştırmaları, Şer’i Mahkeme Sicilleri, ve Efemeralar olmak üzere 8 koleksiyondan oluşan bir dijital arşivimiz bulunmaktadır. Gaziantep Süreli Yayınlar Koleksiyonu; geçmişten günümüze şehirde yayınlanmış gazete, dergi, bültenleri içerirken; Fotoğraf ve Kartpostal Koleksiyonunda ise Gaziantep kentinin sosyo-kültürel ve siyasi hayatından mimarisine geçmişine ışık tutacak fotoğraflardan oluşmaktadır. Gaziantep kentine dair araştırma yapan araştırmacılar merkezimizde bulunan kütüphane ve dijital arşivden yararlanabilmektedirler.
TOPLUMSAL BELLEK TAŞIYICISI & SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMALARI
Merkezimizde yaptığımız bir diğer önemli çalışma da sözlü tarih çalışmalarıdır. Tarihsel, sosyokültürel önemi olan olayları, mekânları görme şansına sahip olmuş bunlara tanıklık etmiş kaynak kişilerle sistematik olarak yaptığımız görüşmelere sözlü tarih çalışması denmektedir. Hâkim tarih anlayışına alternatif yapılan bu çalışma, kentin yazılı olmayan tarihini oluşturmaktadır. Saha da yaptığımız çalışmalar ile Gaziantep’in somut olmayan kültürel mirası da kayıt altına alınmaktadır.
Burada bahsettiğimiz doğum-ölüm adetleri, oyun ve oyuncaklar, evlenme adetleri, geleneksel mutfak, halk hekimliği, dini bayramlar gibi konularda yapılan derlemeler ve kaybolmaya yüz tutmuş değerleri kayıt altına almaktayız. Gaziantep Kent Arşivinde yer alan ve hala çalışmalarına devam edilen sözlü tarih araştırmalarıyla toplumsal belleğin kayıt altına alınması, aktarılması ve yeniden üretimi ile kentsel hafızayı erişilebilir kılma hedefindeyiz.
Gaziantep Kent Arşivi ve Araştırma Merkezi gibi yerel ölçekte yapılan tarih ve kültür çalışmalarında en büyük işbirlikçilerimiz o kentte yaşayanlardır. Kentin tarihi, o kentte yaşayanlar ile inşa edilmiştir ve edilmeye devam etmektedir. Dolayısıyla Gaziantep kenti ile yaşam ortaklığı etmiş her bir kişinin elinde bulunan Gaziantep’e ait bilgi ve belge, merkezimiz için büyük önem taşımaktadır. Aile albümlerinde, hafızalarda veyahut sandıklarda gün yüzüne çıkmayı bekleyen birçok hikâyenin heyecanı ile kent arşivi gelişmeye devam etmektedir.
